Po co izolować fundamenty? Czyli skutki braku hydroizolacji

„Hydroizolacja” to izolacja od wody (z greckiego hydor = woda). Po co izolować fundamenty przed wodą? Wszyscy mówią, że trzeba… ale właściwie dlaczego? Jakie odczujemy skutki nieprawidłowej hydroizolacji fundamentów lub jej całkowitego braku? Czy na pewno trzeba chronić fundamenty przed wodą?

Dlaczego chronimy fundamenty przed wodą?

1. Zawilgocenie budynku

Po pierwsze – chronimy fundamenty przed wodą po to aby z fundamentów nie wniknęła do wnętrza naszych pomieszczeń mieszkalnych, gdzie doprowadzi do niekorzystnego mikroklimatu, rozwoju pleśni i grzybów oraz pogorszenia właściwości termoizolacyjnych i wytrzymałościowych przegród. Długotrwale zawilgocenie, a także sole mineralne transportowane przez wodę doprowadzają również do zniszczenia tynku zewnętrznego budynku. Możecie spotkać budynki z charakterystycznymi zniszczeniami, po których od razu można wnioskować, że jest w nich problem z zawilgoceniem murów.

W przedstawionych budynkach prawdopodobnie nie było w ogóle zastosowanej hydroizolacji lub była ona nieskuteczna.

W jaki sposób woda z fundamentów trafia do pomieszczeń?

Jeśli mamy pomieszczenia poniżej poziomu gruntu to woda po prostu przesiąknie przez ściany fundamentowe lub płytę fundamentową – tutaj sprawa prosta. W przypadku pomiesczeń ponad poziomem gruntu – do zawilgocenia murów dochodzi wskutek podciągania kapilarnego – a więc podciągania ku górze wody wąskimi przestrzeniami w materiale.
Jeśli ktoś jest zainteresowany szczegółowym wyjaśnieniem tego zjawiska – tutaj znajdziecie artykuł wyjaśniający zjawisko podciągania kapilarnego: Czym jest podciąganie kapilarne?
Na co warto zwrócić uwagę – jeśli nie robimy piwnicy możemy wykonać izolację poziomą pomiędzy fundamentami a ścianami konstrukcyjnymi i dopóki będzie ona szczelna to odetniemy podciąganie kapilarne i możliwość zawilgocenia ścian ponad poziomem fundamentów.
ALE nie jest to wystarczające rozwiązanie ponieważ nie ograniczymy w ten sposób niekorzystnych skutków zawilgocenia fundamentów wymienionych w kolejnych punktach.

2. Niszczenie cokołu

Izolacja pozioma pomiędzy fundamentami a ścianami zewnętrznymi powyżej gruntu nie wyeliminuje nam między innymi takiego problemu, że woda podciągnięta kapilarnie nad powierzchnię gruntu chcąc odparować z fundamentów może doprowadzić do krystalizacji soli i odpadania tynku i/lub okładzin na cokole. Jest to taki najszybciej widoczny na zewnątrz objaw zawilgocenia fundamentów.

3. Pogorszenie właściwości termoizolacyjnych

Chronimy fundamenty przed wodą ponieważ nasiąknięty wodą fundament ma gorsze właściwości termoizolacyjne – przez co generujemy większe mostki termiczne na połączeniach murów z fundamentami lub jeśli mamy piwnicę – mamy tam większe straty ciepła i możliwość przemarzania, pomimo docieplenia fundamentu.

4. Korozja – niszczenie fundamentów

Wykonujemy hydroizolację fundamentów, ponieważ woda może powodować korozję materiałów budowlanych, również betonu i w zależności od warunków gruntowo wodnych a także rodzaju materiału na fundamenty może to być proces szybszy lub wolniejszy. Nie ma ogólnodostępnego materiału konstrukcyjnego na fundamenty, który w ogóle nie ulega korozji w warunkach środowiskowych. Jak woda może wpływać na niszczenie fundamentów? Skupiam się na analizie fundamentów betonowych, bo to najczęściej wykorzystywany materiał na fundamenty.

a) po pierwsze – destrukcja mrozowa – a więc woda w połączeniu z niską temperaturą – woda zamarza zwiększając swoją objętość ok 9-10%, co prowadzi do naprężeń w strukturze betonu i w konsekwencji do zniszczenia.

b) proces karbonatyzacji – po krótce: dwutlenek węgla z powietrza oraz rozpuszczony w wodzie np. deszczowej z składnikami betonu tworzy węglan wapnia, co prowadzi do obniżenia PH betonu, a to w konsekwencji do obniżenia właściwości pasywacji stali i umożliwia jej korozję. Stal korodując pęcznieje – co prowadzi do zniszczenia struktury betonu. Karbonatyzacji betonu następuje szybciej w warunkach naprzemiennie wilgotnych – suchych.

c) proces ługowania, czyli wypłukiwania: – Woda może wypłukiwać sole i alkalia z zaprawy cemetowej i betonu. Beton traci swoją szczelność i tak samo jak w przypadku karbonatyzacji – obniża PH.

d) Kolejny proces destrukcji to reakcja kruszywa z alkaliami z matrycy cementowej – występuje tylko w środowisku wilgotnym. Prowadzi do pęcznienia produktów reakcji i destrukcji betonu.

e) I na końcu – pomimo, że mowa o hydroizolacji, a więc w dosłownym tłumaczeniu o izolowaniu od wody, to hydroizolacja nie chroni tylko przed wodą, ale również przed korozją chemiczną czyli przed agresywnymi chemicznie substancjami rozpuszczonymi w wodzie – gdyż to właśnie korozja chemiczna odpowiada za najszybszą degradację fundamentów – to kwasy organiczne oraz jony chlorkowe i siarczanowe najbardziej wpływają na korozję fundamentów.
Korozja chemiczna będzie prowadzić albo do obniżenia PH betonu, a w konsekwencji do korozji zbrojenia albo do tworzenia się pęczniejących związków w strukturze betonu albo do obu tych sytuacji jednocześnie. W każdym przypadku dochodzi do zniszczenia betonu.

Skąd kwasy oraz agresywne jony w gruncie?

Źródłem kwasów organicznych jest humus (warstwa wegetatywna gruntu – trawy, roślinność), które z deszczem przedostają się do głębszych warstw terenu, gdzie znajduje się nasz fundament.
Natomiast źródłem jonów chlorkowych i siarczanowych mogą być kwaśne deszcze, nasypy kolejowe, ścieki, sól używana do odsalania, wody kopalniane, nawozy rolnicze czy wody morskie.

Konsekwencje destrukcji fundamentów

Dlaczego destrukcja fundamentów zagłębionych głęboko w gruncie w ogóle nas interesuje? Dlaczego jest to dla nas istotne?
Fundamenty to element konstrukcyjny, który przenosi obciążenia od całego budynku i zapewnia jego stateczność. Utrata wytrzymałości fundamentów wskutek korozji betonu może prowadzić do utraty stateczności budynku: do zarysowań, pęknieć, ugieć i przemieszczeń ścian oraz stropów, a nawet może zagrażać bezpieczeństwu użytkownikom i doprowadzić do katastrofy budowlanej. Najczęściej problemy pojawiają się po kilkunastu/kilkudziesięciu latach użytkowania budynku, ale może to być również krótszy okres.

5. Prawo budowlane

I jako ciekawostka – jeszcze jeden argument za wykonywaniem hydroizolacji. Izolację wykonujemy aby być zgodnymi z prawem. Gdy zajrzymy do przepisów prawa budowlanego a konkretnie do Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, znajdziemy tam zapis mówiący o konieczności ochrony budynków przed wodami gruntowymi oraz wilgocią.
Mimo iż ten zapis pozostawia spore pole do interpretacji – wynika z niego, że ochrona budynku właśnie przed wilgocią oraz wodami gruntowymi jest wymagana prawem.
Dokładna treść:

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r z późniejszymi zmianami. Rozdział 4. Ochrona przed zawilgoceniem i korozją biologiczną.
§ 315 [Rozwiązania konstrukcyjne]
Budynek powinien być zaprojektowany i wykonany w taki sposób, aby opady atmosferyczne, woda w gruncie i na jego powierzchni, woda użytkowana w budynku oraz para wodna w powietrzu w tym budynku nie powodowały zagrożenia zdrowia i higieny użytkowania. […]
§ 317 [Izolacja przeciwwilgociowa]
1. Ściany piwnic budynku oraz stykające się z gruntem inne elementy budynku, wykonane z materiałów podciągających wodę kapilarnie, powinny być zabezpieczone odpowiednią izolacją przeciwwilgociową […].

Czy wobec tego zawsze należy izolować fundamenty? Czy są jakieś wyjątki?

Możemy powiedzieć, że dawniej wiele domów powstawało bez hydroizolacji i stoją do dziś. No właśnie. Dzięki temu widzimy co się może wydarzyć jeśli hydroizolacji nie ma. W takich budynkach występują opisane przeze mnie problemy a w konsekwencji wymagają kosztownych napraw.

Hydroizolacja fundamentów wydłuża trwałość tych elementów konstrukcyjnych, a także zapobiega degradacji całego budynku. Nie można traktować jej jako zbędny wydatek. Wykonanie odpowiedniej hydroizolacji nie będzie tanie, ale będzie znacząco tańsze niż naprawa skutków jej braku, przedstawionych w artykule.

A więc odpowiadając na pytanie postawione w tytule artykułu:
Po co izolować fundamenty przed wodą? – Po to aby wydłużyć ich trwałość oraz zapewnić komfort użytkowania budynku.

Tutaj nasuwają się kolejne pytania – czy zawsze, bez wyjątków, w każdych warunkach gruntowo-wodnych całe fundamenty muszą być chronione przed wodą? Często na budowie betonuje się podstawy fundamentów bezpośrednio w gruncie. Czy to błąd? Czy wystarczy zabezpieczyć tylko ściany fundamentowe czy również ławy muszą być chronione przed wodą? A w jaki sposób wykorzystanie betonu wodoszczelnego bądź betonu napowietrzanego wpływa na konieczność stosowania hydroizolacji powłokowej?

Na te pytania odpowiem szczegółowo w kolejnych artykułach.
Pewne jest jedno: zawsze – lepiej i taniej jest zapobiegać problemom niż je później naprawiać.

---

To jest artykuł „Po co izolować fundamenty? Czyli skutki braku hydroizolacji.”
Jeśli uważasz go za wartościowy – odwiedź mój profil na facebooku i podziel się opinią!
Zapraszam również do dołączenia do grupy dyskusyjnej bez reklam i ogłoszeń: Budowa domu bez błędów.
Pozostałe artykuły na blogu znajdziesz tutaj.