Po co izolować fundamenty? Czyli skutki braku hydroizolacji

„Hydroizolacja” to izolacja od wody (z greckiego hydor = woda). Po co izolować fundamenty przed wodą? Wszyscy mówią, że trzeba… ale właściwie dlaczego? Jakie odczujemy skutki nieprawidłowej hydroizolacji fundamentów lub jej całkowitego braku? Czy na pewno trzeba chronić fundamenty przed wodą?

Nagłówek: Po co izolować fundamenty?

Dlaczego chronimy fundamenty przed wodą?

1. Zawilgocenie budynku

Po pierwsze – chronimy fundamenty przed wodą po to aby z fundamentów nie wniknęła do wnętrza naszych pomieszczeń mieszkalnych, gdzie doprowadzi do niekorzystnego mikroklimatu, rozwoju pleśni i grzybów oraz pogorszenia właściwości termoizolacyjnych i wytrzymałościowych przegród. Długotrwale zawilgocenie, a także sole mineralne transportowane przez wodę doprowadzają również do zniszczenia tynku zewnętrznego budynku. Możecie spotkać budynki z charakterystycznymi zniszczeniami, po których od razu można wnioskować, że jest w nich problem z zawilgoceniem murów.

W przedstawionych budynkach prawdopodobnie nie było w ogóle zastosowanej hydroizolacji lub była ona nieskuteczna.

Po co izolować fundamenty? Zawilgocony tynk zewnętrzny
Destrukcja tynku zewnętrzengo wskutek zawilgocenia.
(źródło: Maciej Rokiel „Hydroizolacje w budownictwie”)
Po co izolować fundamenty? Korozja biologiczna tynku zewnętrznego
Korozja biologiczna tynku zewnętrznego wskutek zawilgocenia
{źródło: www.murator.pl)
Korozja biologiczna tynku wewnętrznego - zawilgocenie
Korozja biologiczna tynku wewnętrznego wskutek zawilgocenia

W jaki sposób woda z fundamentów trafia do pomieszczeń?

Jeśli mamy pomieszczenia poniżej poziomu gruntu to woda po prostu przesiąknie przez ściany fundamentowe lub płytę fundamentową – tutaj sprawa prosta. W przypadku pomiesczeń ponad poziomem gruntu – do zawilgocenia murów dochodzi wskutek podciągania kapilarnego – a więc podciągania ku górze wody wąskimi przestrzeniami w materiale.
Jeśli ktoś jest zainteresowany szczegółowym wyjaśnieniem tego zjawiska – tutaj znajdziecie artykuł wyjaśniający zjawisko podciągania kapilarnego: Czym jest podciąganie kapilarne?
Na co warto zwrócić uwagę – jeśli nie robimy piwnicy możemy wykonać izolację poziomą pomiędzy fundamentami a ścianami konstrukcyjnymi i dopóki będzie ona szczelna to odetniemy podciąganie kapilarne i możliwość zawilgocenia ścian ponad poziomem fundamentów.
ALE nie jest to wystarczające rozwiązanie ponieważ nie ograniczymy w ten sposób niekorzystnych skutków zawilgocenia fundamentów wymienionych w kolejnych punktach.

Po co izolować fundamenty? Transport wody w fundamentach
Transport wody z fundamentów do budynku

2. Niszczenie cokołu

Izolacja pozioma pomiędzy fundamentami a ścianami zewnętrznymi powyżej gruntu nie wyeliminuje nam między innymi takiego problemu, że woda podciągnięta kapilarnie nad powierzchnię gruntu chcąc odparować z fundamentów może doprowadzić do krystalizacji soli i odpadania tynku i/lub okładzin na cokole. Jest to taki najszybciej widoczny na zewnątrz objaw zawilgocenia fundamentów.

Po co izolować fundamenty? Cokół - odpadający tynk
Odpadający tynk na cokole budynku
(źródło: www.e-sciany.platynk-elewacyjny-po-zimie-9238.html)
Po co izolować fundamenty? Cokół - odpadające płytki
Odpające płytki na cokole budynku
(źródło: www.forumbudowlane.pl)

3. Pogorszenie właściwości termoizolacyjnych

Chronimy fundamenty przed wodą ponieważ nasiąknięty wodą fundament ma gorsze właściwości termoizolacyjne – przez co generujemy większe mostki termiczne na połączeniach murów z fundamentami lub jeśli mamy piwnicę – mamy tam większe straty ciepła i możliwość przemarzania, pomimo docieplenia fundamentu.

Ucieczka ciepła przez fundament
Ucieczka ciepła z budynku przez fundament
(źródło: www.bdb.com.pl)

4. Korozja – niszczenie fundamentów

Wykonujemy hydroizolację fundamentów, ponieważ woda może powodować korozję materiałów budowlanych, również betonu i w zależności od warunków gruntowo wodnych a także rodzaju materiału na fundamenty może to być proces szybszy lub wolniejszy. Nie ma ogólnodostępnego materiału konstrukcyjnego na fundamenty, który w ogóle nie ulega korozji w warunkach środowiskowych. Jak woda może wpływać na niszczenie fundamentów? Skupiam się na analizie fundamentów betonowych, bo to najczęściej wykorzystywany materiał na fundamenty.

a) po pierwsze – destrukcja mrozowa – a więc woda w połączeniu z niską temperaturą – woda zamarza zwiększając swoją objętość ok 9-10%, co prowadzi do naprężeń w strukturze betonu i w konsekwencji do zniszczenia.

Po co izolować fundament? destrukcja mrozowa
Destrukcja mrozowa betonu

b) proces karbonatyzacji – po krótce: dwutlenek węgla z powietrza oraz rozpuszczony w wodzie np. deszczowej z składnikami betonu tworzy węglan wapnia, co prowadzi do obniżenia PH betonu, a to w konsekwencji do obniżenia właściwości pasywacji stali i umożliwia jej korozję. Stal korodując pęcznieje – co prowadzi do zniszczenia struktury betonu. Karbonatyzacji betonu następuje szybciej w warunkach naprzemiennie wilgotnych – suchych.

Korozja zbrojenia - schemat
Schemat rozpoczęcia korozji zbrojenia
(źródło: www.gorazdze.pl – C2 – Korozja chemiczna betonu)
Korozja zbrojenia w betonie
Objawy korozji i pęcznienie zbrojenia w betonie
(źródło: Stanisław Kańka – Materiałowe i eksploatacyjne uwarunkowania trwałości żelbetowych kominów przemysłowych)

c) proces ługowania, czyli wypłukiwania: – Woda może wypłukiwać sole i alkalia z zaprawy cemetowej i betonu. Beton traci swoją szczelność i tak samo jak w przypadku karbonatyzacji – obniża PH.

d) Kolejny proces destrukcji to reakcja kruszywa z alkaliami z matrycy cementowej – występuje tylko w środowisku wilgotnym. Prowadzi do pęcznienia produktów reakcji i destrukcji betonu.

e) I na końcu – pomimo, że mowa o hydroizolacji, a więc w dosłownym tłumaczeniu o izolowaniu od wody, to hydroizolacja nie chroni tylko przed wodą, ale również przed korozją chemiczną czyli przed agresywnymi chemicznie substancjami rozpuszczonymi w wodzie – gdyż to właśnie korozja chemiczna odpowiada za najszybszą degradację fundamentów – to kwasy organiczne oraz jony chlorkowe i siarczanowe najbardziej wpływają na korozję fundamentów.
Korozja chemiczna będzie prowadzić albo do obniżenia PH betonu, a w konsekwencji do korozji zbrojenia albo do tworzenia się pęczniejących związków w strukturze betonu albo do obu tych sytuacji jednocześnie. W każdym przypadku dochodzi do zniszczenia betonu.

Izolacja fundamentów - korozja siarczanowa betonu
Korozja chemiczna betonu w kanalizacji
(źródło: https://inzynieria.com Zagrozenie_korozja_siarczanowa_w_kanalizacji)

Skąd kwasy oraz agresywne jony w gruncie?

Źródłem kwasów organicznych jest humus (warstwa wegetatywna gruntu – trawy, roślinność), które z deszczem przedostają się do głębszych warstw terenu, gdzie znajduje się nasz fundament.
Natomiast źródłem jonów chlorkowych i siarczanowych mogą być kwaśne deszcze, nasypy kolejowe, ścieki, sól używana do odsalania, wody kopalniane, nawozy rolnicze czy wody morskie.

Konsekwencje destrukcji fundamentów

Dlaczego destrukcja fundamentów zagłębionych głęboko w gruncie w ogóle nas interesuje? Dlaczego jest to dla nas istotne?
Fundamenty to element konstrukcyjny, który przenosi obciążenia od całego budynku i zapewnia jego stateczność. Utrata wytrzymałości fundamentów wskutek korozji betonu może prowadzić do utraty stateczności budynku: do zarysowań, pęknieć, ugieć i przemieszczeń ścian oraz stropów, a nawet może zagrażać bezpieczeństwu użytkownikom i doprowadzić do katastrofy budowlanej. Najczęściej problemy pojawiają się po kilkunastu/kilkudziesięciu latach użytkowania budynku, ale może to być również krótszy okres.

Pęknieta ściana fundamentowa
Pękniety fundament
(źródło: http://www.e-sciany.pl/porady-budowlane/pekniety-fundament-jak-naprawic)
Pęknięcie ściany kamienicy
(źródło: http://olesnica998.pl/pekla-sciana-kamienicy-w-centrum-miasta/)
Po co izolować funndamenty - pękniecia ścian kamienicy
Pęknięcia ściany kamienicy
(źródło: http://olesnica998.pl/pekla-sciana-kamienicy-w-centrum-miasta/)

5. Prawo budowlane

I jako ciekawostka – jeszcze jeden argument za wykonywaniem hydroizolacji. Izolację wykonujemy aby być zgodnymi z prawem. Gdy zajrzymy do przepisów prawa budowlanego a konkretnie do Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, znajdziemy tam zapis mówiący o konieczności ochrony budynków przed wodami gruntowymi oraz wilgocią.
Mimo iż ten zapis pozostawia spore pole do interpretacji – wynika z niego, że ochrona budynku właśnie przed wilgocią oraz wodami gruntowymi jest wymagana prawem.
Dokładna treść:

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r z późniejszymi zmianami. Rozdział 4. Ochrona przed zawilgoceniem i korozją biologiczną.
§ 315 [Rozwiązania konstrukcyjne]
Budynek powinien być zaprojektowany i wykonany w taki sposób, aby opady atmosferyczne, woda w gruncie i na jego powierzchni, woda użytkowana w budynku oraz para wodna w powietrzu w tym budynku nie powodowały zagrożenia zdrowia i higieny użytkowania. […]
§ 317 [Izolacja przeciwwilgociowa]
1. Ściany piwnic budynku oraz stykające się z gruntem inne elementy budynku, wykonane z materiałów podciągających wodę kapilarnie, powinny być zabezpieczone odpowiednią izolacją przeciwwilgociową […].

Czy wobec tego zawsze należy izolować fundamenty? Czy są jakieś wyjątki?

Możemy powiedzieć, że dawniej wiele domów powstawało bez hydroizolacji i stoją do dziś. No właśnie. Dzięki temu widzimy co się może wydarzyć jeśli hydroizolacji nie ma. W takich budynkach występują opisane przeze mnie problemy a w konsekwencji wymagają kosztownych napraw.

Hydroizolacja fundamentów wydłuża trwałość tych elementów konstrukcyjnych, a także zapobiega degradacji całego budynku. Nie można traktować jej jako zbędny wydatek. Wykonanie odpowiedniej hydroizolacji nie będzie tanie, ale będzie znacząco tańsze niż naprawa skutków jej braku, przedstawionych w artykule.

A więc odpowiadając na pytanie postawione w tytule artykułu:
Po co izolować fundamenty przed wodą? – Po to aby wydłużyć ich trwałość oraz zapewnić komfort użytkowania budynku.

Tutaj nasuwają się kolejne pytania – czy zawsze, bez wyjątków, w każdych warunkach gruntowo-wodnych całe fundamenty muszą być chronione przed wodą? Często na budowie betonuje się podstawy fundamentów bezpośrednio w gruncie. Czy to błąd? Czy wystarczy zabezpieczyć tylko ściany fundamentowe czy również ławy muszą być chronione przed wodą? A w jaki sposób wykorzystanie betonu wodoszczelnego bądź betonu napowietrzanego wpływa na konieczność stosowania hydroizolacji powłokowej?

Na te pytania odpowiem szczegółowo w kolejnych artykułach.
Pewne jest jedno: zawsze – lepiej i taniej jest zapobiegać problemom niż je później naprawiać.


To jest artykuł „Po co izolować fundamenty? Czyli skutki braku hydroizolacji.”
Jeśli uważasz go za wartościowy – odwiedź mój profil na facebooku i podziel się opinią!
Zapraszam również do dołączenia do grupy dyskusyjnej bez reklam i ogłoszeń: Budowa domu bez błędów.
Pozostałe artykuły na blogu znajdziesz tutaj.

Skomentuj

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Cześć!
Z doświadczenia wiem, że budowa lub remont to duże wyzwanie potęgowane przez rzeszę nierzetelnych informacji z różnych źródeł, które trudno zweryfikować, szczególnie osobom spoza branży.
Dlatego zapraszam Cię do śledzenia mojego bloga, gdzie rozwiązuję ten problem, wyjaśniając budowlany świat prostymi słowami. 
Mam na imię Rafał i zawodowo zajmuję się doradztwem technicznym w zakresie materiałów budowlanych. Jestem inżynierem oraz pasjonatem budownictwa.
Życzę Ci owocnej lektury!

Zapisz się newslettera i otrzymuj informacje o nowych artykułach